Język polski

OGÓLNE KRYTERIA OCENIANIA
DLA KLASY II
SŁUCHANIE
Na poziomie podstawowym uczeń:

uważnie słucha wypowiedzi nauczyciela i innych uczniów,

podejmuje próby aktywnego uczestniczenia w różnych sytuacjach komunikacyjnych,

dostrzega różnice między informacją, komentarzem i oceną,

posługuje się informacjami zaczerpniętymi z wysłuchanego tekstu, m.in. z wywiadu,

dostrzega językowe i pozajęzykowe środki perswazyjne,

słucha wzorcowych recytacji utworów poetyckich i prozatorskich, dostrzegając
środki wyrazu artystycznego i sposoby prezentacji tekstu.
Na poziomie ponadpodstawowym uczeń:

jako aktywny uczestnik różnych sytuacji komunikacyjnych uważnie słucha
wypowiedzi nauczyciela i innych uczniów,

odróżnia informację od komentarza i oceny,

wyciąga wnioski i formułuje uogólnienia na podstawie wysłuchanego tekstu, np.
wywiadu,

dostrzega w wysłuchanym tekście etyczny wymiar językowych i pozajęzykowych
środków perswazyjnych.
CZYTANIE TEKSTÓW PISANYCH I ODBIÓR INNYCH TEKSTÓW KULTURY
Na poziomie podstawowym uczeń:

odczytuje teksty na poziomie dosłownym, podejmuje próby odczytywania ich
sensu przenośnego i symbolicznego,

podejmuje próby interpretacji głosowej czytanego tekstu,

zadaje pytania dotyczące przeczytanego tekstu,

określa temat przeczytanego utworu,

wyszukuje cytaty na zadany temat w dłuższej lekturze,

zna termin satyra oraz wymienia cechy utworu satyrycznego,

wybiera z tekstu najważniejsze informacje,

nazywa podstawowe środki artystycznego wyrazu w wypowiedzi literackiej,

rozpoznaje elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze,

rozróżnia narrację pierwszo- i trzecioosobową,

zna terminy wiersz stroficzny i ciągły, wiersz bezrymowy, wiersz wolny,

rozpoznaje układy rymów,

zauważa w tekście szyk przestawny,

rozpoznaje porównanie homeryckie,

dostrzega związek treści dzieła z okolicznościami jego powstania i biografią
autora,

zna cechy gatunkowe legendy, podania, przypowieści, dziennika i pamiętnika,
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
92 Ogólne kryteria oceniania dla klasy II

identyfikuje cechy literatury faktu i powieści autobiograficznej,

zna różnicę między charakterystyką bezpośrednią i pośrednią,

zna elementy budowy noweli,

rozpoznaje cechy dramatu jako rodzaju literackiego,

nazywa motywy działania bohaterów,

korzysta ze słowników, a w szczególności ze słownika poprawnej polszczyzny
i słownika frazeologicznego,

zna cechy charakterystyczne wywiadu,

zna cechy sentencji, maksymy,

rozumie sens powszechnie znanych prawd filozoficznych,

rozpoznaje w tekście informację, komentarz, opinię,

dostrzega związek między tytułem a treścią artykułu prasowego,

wskazuje językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie telewizyjnej
i ulotce,

wskazuje grę słowną w reklamie,

zna cechy filmu dokumentalnego i fabularnego,

podejmuje próby wyjaśnienia elementów symbolicznych dzieła malarskiego,

korzysta z internetu i encyklopedii multimedialnej,

dokonuje wyboru programu telewizyjnego, gry komputerowej, uwzględniając ich
wartość poznawczą, kulturalną, etyczną,

dostrzega cechy karykatury i przejaskrawienia w literaturze i rysunku.
Na poziomie ponadpodstawowym uczeń:

odczytuje teksty na poziomie dosłownym, przenośnym i symbolicznym,

interpretuje głosowo czytany tekst,

precyzyjnie i trafnie określa temat utworu,

posługuje się wyszukanymi cytatami na zadany temat w dłuższej lekturze,

posługuje się terminem satyra, dostrzega cechy satyry w różnych tekstach,

wykorzystuje różne źródła tekstowe w celu zdobycia informacji, m.in. o miejscowych
zabytkach architektonicznych, obyczajach oraz typowych elementach
krajobrazu,

określa funkcję środków artystycznych i analizuje wyodrębnione obrazy poetyckie,

analizuje elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze,

posługuje się terminami wiersz stroficzny i ciągły, wiersz bezrymowy, wiersz
wolny,

rozumie funkcje szyku przestawnego w tekście,

omawia funkcję porównania homeryckiego w tekście poetyckim,

omawia zależność treści dzieła z okolicznościami jego powstania i biografią
autora,

wskazuje cechy gatunkowe legendy, podania i przypowieści,

odróżnia cechy dziennika od pamiętnika,

rozróżnia cechy literatury faktu, powieści autobiograficznej i historycznej,

odróżnia w tekście charakterystykę bezpośrednią i pośrednią,

uzasadnia obecność narratora wszechwiedzącego w utworze,

omawia budowę noweli ze szczególnym uwzględnieniem punktu kulminacyjnego
i puenty,

omawia budowę dramatu,

uzasadnia działania bohatera literackiego,
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Ogólne kryteria oceniania dla klasy II 93

wykorzystuje informacje ze słownika poprawnej polszczyzny i słownika frazeologicznego,

wskazuje cechy charakterystyczne wywiadu,

wskazuje cechy charakterystyczne sentencji i maksymy,

odkrywa sens powszechnie znanych prawd filozoficznych i stosuje je w swoich
wypowiedziach,

sprawnie wyszukuje informacje podczas pobieżnego czytania,

odróżnia informację od komentarza i oceny, wyjaśnia rolę tytułu i śródtytułu
w tekście prasowym,

wyszukuje językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie,

analizuje i wyjaśnia funkcję gry językowej w reklamie,

odróżnia film dokumentalny od fabularnego,

omawia funkcję ilustracji i interpretuje dzieło malarskie,

omawia cechy karykatury i przejaskrawienia w literaturze i rysunku.
MÓWIENIE
Na poziomie podstawowym uczeń:

buduje wypowiedź zgodną z tematem, poprawną pod względem kompozycyjnym
i językowym,

próbuje dostosować modulację głosu do celu i treści wypowiedzi,

dobiera argumenty odpowiednie do tezy,

podejmuje próby wygłoszenia przemówienia,

uczestniczy w dyskusji,

tworzy tekst zawierający opis postaci, przedmiotu, krajobrazu, sytuacji,

streszcza tekst publicystyczny,

podejmuje próbę samodzielnej charakterystyki oraz autocharakterystyki,

przygotowuje pytania i możliwe odpowiedzi do wywiadu z postacią fikcyjną,

wyraża swoje uczucia, posługując się odpowiednim słownictwem,

dostrzega zjawisko brutalności słownej i manipulacji językowej,

wygłasza fragment prozy z pamięci, próbuje go interpretować głosowo,

uczestniczy we wspólnym omówieniu recytacji i komentuje wypowiedzi kolegów.
Na poziomie ponadpodstawowym uczeń:

posługuje się modulacją głosu w celu nadania wypowiedzi odpowiedniego tonu
(np. uroczystego, parodystycznego, szyderczego),

porządkuje argumenty według ich ważności,

wygłasza przemówienie według stworzonego wcześniej planu, posługuje się
figurami retorycznymi,

aktywnie uczestniczy w dyskusji, wyrażając swój stosunek do przedstawianych
treści i nawiązując do wypowiedzi przedmówców,

tworzy opis o różnej funkcji (opis użytkowy, artystyczny, reklamowy),

posługuje się informacją i odróżnia ją od komentarza,

streszcza tekst publicystyczny według wcześniej przygotowanego planu,

charakteryzuje postać rzeczywistą i fikcyjną,

redaguje autocharakterystykę,

przeprowadza krótki wywiad z postacią fikcyjną (uczeń w roli),

mówi o swoich uczuciach w sytuacjach konfliktowych i symulowanych,

posługuje się cytatem w dyskusji, charakterystyce, opowiadaniu,
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
94 Ogólne kryteria oceniania dla klasy II

reaguje na brutalność słowną i manipulację, dba o kulturę słowa,

interpretuje głosowo tekst wygłaszany z pamięci, omawia recytację i wypowiedzi
kolegów z uwzględnieniem zawartości merytorycznej, poprawności językowej
i artykulacyjnej.
PISANIE
Na poziomie podstawowym uczeń:

tworzy plan dłuższej wypowiedzi,

redaguje tekst zgodny z tematem, z zachowaniem logicznej kompozycji,

stosuje akapity,

stara się zachować poprawność językową, ortograficzną i interpunkcyjną wypowiedzi,

dostosowuje wypowiedź do intencji nadawcy (reklama, informacja, komentarz),

uwzględnia w opisie dzieła sztuki podstawową wiedzę dotyczącą czasu powstania
utworu,

w opisie dzieła plastycznego podejmuje próbę wyjaśnienia symbolicznego
znaczenia barw, przedmiotów, usytuowania postaci,

opisuje przeżycia wewnętrzne bohatera, charakteryzuje postać literacką lub
rzeczywistą,

w rozprawce na temat związany z lekturą przedstawia logiczne argumenty,

próbuje napisać autocharakterystykę, list oficjalny, felieton, recenzję na podstawie
lektury lub sytuacji życiowej,

redaguje kartkę z dziennika i pamiętnika,

wypowiada się pisemnie na temat książki, filmu, przedstawienia teatralnego,

sporządza opis bibliograficzny książki,

relacjonuje wydarzenia, np. z zawodów sportowych,

streszcza tekst literacki,

redaguje dedykację i regulamin.
Na poziomie ponadpodstawowym uczeń:

buduje logiczną, spójną i zgodną z tematem wypowiedź, poprawną pod
względem językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym,

stosując odpowiednie słownictwo, układa tekst reklamy, wypowiedź o charakterze
informacji i komentarza,

w opisie dzieła sztuki posługuje się wiedzą dotyczącą czasu jego powstania,

opisując dzieło plastyczne, odkrywa symboliczny sens barw, przedmiotów,
usytuowania postaci,

w opowiadaniu twórczym wprowadza elementy świata przedstawionego tworzące
realia epoki, w której się toczy akcja,

w opowiadaniu świadomie stosuje opis przeżyć wewnętrznych bohatera oraz
charakterystykę postaci dla wyjaśnienia motywów jej postępowania,

redaguje rozprawkę na tematy związane z lekturą, samodzielnie formułuje
tezę lub hipotezę, przedstawia logiczną argumentację, ilustruje argumenty
odpowiednimi przykładami i cytatami,

redaguje autocharakterystykę, list oficjalny, felieton, recenzję na podstawie
lektury i sytuacji życiowej,

w wypowiedzi typu kartka z dziennika lub pamiętnika stosuje opis przeżyć
wewnętrznych,
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Ogólne kryteria oceniania dla klasy II 95

recenzuje książkę, film, przedstawienie teatralne, uwzględniając środki wyrazu
typowe dla danego tekstu kultury,

redaguje sprawozdanie, np. z zawodów sportowych, z zastosowaniem typowych
dla tego rodzaju relacji środków językowych,

świadomie stosuje środki językowe zapewniające skrótowość streszczenia,

redaguje przemówienie na tematy związane z doświadczeniem życiowym i lekturą,
świadomie stosując wybrane figury retoryczne i cytaty,

przekształca tekst epicki na dramat.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA
DLA KLASY II
Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych
na ocenę dopuszczającą.
Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:
SŁUCHANIE

uważnie słucha wypowiedzi nauczyciela i innych uczniów,

rozpoznaje komunikat będący informacją, komentarzem czy oceną,

wybiera potrzebne informacje z tekstu,

identyfikuje językowe i pozajęzykowe środki wyrazu,

słucha wzorcowych recytacji utworów poetyckich i prozatorskich;
CZYTANIE TEKSTÓW PISANYCH I ODBIÓR INNYCH TEKSTÓW KULTURY

odczytuje teksty na poziomie dosłownym, rozpoznaje sens przenośny utworu,

płynnie czyta różne teksty, uwzględniając zasady interpunkcji, prawidłowego
akcentowania i intonacji,

zadaje pytania dotyczące przeczytanego utworu,

wybiera z tekstu najważniejsze informacje,

wymienia podstawowe środki wyrazu artystycznego w tekście literackim,

zna elementy konstrukcji świata przedstawionego w utworze,

rozróżnia narrację pierwszo- i trzecioosobową,

zna terminy wiersz stroficzny i ciągły, wiersz bezrymowy, wiersz wolny,

zna pojęcie legenda, podanie, przypowieść, dziennik, pamiętnik, nowela,

rozróżnia charakterystykę pośrednią i bezpośrednią,

wymienia cechy dramatu jako rodzaju literackiego,

odwołując się do własnego doświadczenia, podaje możliwe motywy postępowania
bohatera,

z pomocą nauczyciela korzysta ze słowników,

dostrzega związek między tytułem a treścią utworu, np. artykułu prasowego,

zna językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie telewizyjnej i ulotce,

dostrzega różnice między filmem dokumentalnym a fabularnym,

świadomie wybiera programy telewizyjne, gry komputerowe;
MÓWIENIE

buduje wypowiedź zgodną z tematem,

dostrzega zależność między modulacją głosu a sensem wypowiedzi,

z pomocą nauczyciela formułuje argumenty odpowiednie do tezy,

wypowiada swoje zdanie w dyskusji,

opisuje postaci, przedmioty, krajobraz, podejmuje próbę opisu sytuacji,

streszcza tekst publicystyczny,
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Szczegółowe kryteria oceniania dla klasy II 97

gromadzi słownictwo oceniające postać,

zadaje własne pytania w wywiadzie,

mówi o swoich uczuciach,

wygłasza z pamięci fragment tekstu poetyckiego lub prozatorskiego;
PISANIE

tworzy plan wypowiedzi,

redaguje tekst zgodny z tematem,

zna podstawowe zasady poprawności językowej, ortograficznej i interpunkcyjnej,

w opisie dzieła sztuki uwzględnia treści symboliczne,

pisze opowiadanie twórcze,

podejmuje próbę charakteryzowania postaci literackiej, mówi o przeżyciach
bohatera,

z pomocą nauczyciela redaguje wypowiedź, w której formułuje logiczne argumenty,

opisuje swój wygląd, zainteresowania, postępowanie, omawia swoje przeżycia,

redaguje kartkę z dziennika, pamiętnika,

wypowiada się na temat książki, filmu, przedstawienia,

streszcza tekst literacki;
NAUKA O JĘZYKU

stosuje wiedzę językową w zakresie:
– fonetyki (zna podstawowe zasady poprawnej wymowy, mechanizmy powstawania
upodobnień pod względem dźwięczności i uproszczeń wyrazowych),
– słowotwórstwa i słownictwa (zna rodzaje formantów; rozpoznaje podstawę
słowotwórczą w wyrazach złożonych; dobiera pary antonimów; wzbogaca
wypowiedź, stosując związki frazeologiczne; rozumie pojęcia treść i zakres
wyrazu; zna różnicę między wyrazem abstrakcyjnym a konkretnym),
– fleksji (zna pojęcie temat i końcówka; wskazuje bezokoliczniki oraz formy
zakończone na -no, -to; wie, jak się tworzy imiesłów),
– składni (rozpoznaje wypowiedzenie zawierające podmiot i zdanie bezpodmiotowe;
wskazuje zdanie pojedyncze i złożone, równoważniki zdań, zdania
złożone podrzędnie i współrzędnie, mowę zależną i niezależną),
– rozpoznaje w tekście wyrazy zapożyczone i neologizmy.
Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który:
SŁUCHANIE

jako uczestnik sytuacji komunikacyjnej uważnie słucha wypowiedzi nauczyciela
i innych uczniów oraz podejmuje próby aktywnego w niej uczestnictwa,

dostrzega różnice między informacją, komentarzem i oceną

posługuje się informacjami z wysłuchanego tekstu, m.in. z wywiadu,

dostrzega funkcję językowych i pozajęzykowych środków wyrazu w danej
sytuacji komunikacyjnej,

słucha wzorcowych recytacji utworów poetyckich i prozatorskich, dostrzegając
środki wyrazu artystycznego i sposoby prezentacji tekstu;
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
98 Szczegółowe kryteria oceniania dla klasy II
CZYTANIE TEKSTÓW PISANYCH I ODBIÓR INNYCH TEKSTÓW KULTURY

odczytuje teksty na poziomie dosłownym, podejmuje próby odczytywania ich
sensu przenośnego i symbolicznego,

próbuje interpretować głosowo czytany tekst,

określa temat przeczytanego utworu,

wyszukuje cytaty na zadany temat w dłuższej lekturze,

identyfikuje utwory o cechach satyry,

wskazuje i nazywa podstawowe środki wyrazu artystycznego w tekście literackim,

rozpoznaje elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze,

wyróżnia wśród tekstów poetyckich wiersz stroficzny i ciągły, wiersz bezrymowy
i wolny,

rozpoznaje układy rymów,

wymienia cechy trenu, legendy, podania, przypowieści, dziennika i pamiętnika,

zauważa w tekście szyk przestawny,

wskazuje porównania homeryckie,

dostrzega związek treści dzieła z okolicznościami jego powstania i biografią
autora,

identyfikuje cechy literatury faktu i powieści autobiograficznej,

odróżnia bezpośrednią i pośrednią charakterystykę postaci w tekście,

zna budowę noweli,

rozpoznaje cechy dramatu jako rodzaju literackiego,

nazywa motywy postępowania bohatera,

korzysta ze słownika poprawnej polszczyzny i słownika frazeologicznego,

zna cechy charakterystyczne dla wywiadu,

zna sens powszechnie znanych prawd filozoficznych,

rozpoznaje w tekście informację, komentarz i opinię,

rozpoznaje językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie telewizyjnej
i ulotce,

wskazuje grę słowną w reklamie i próbuje wyjaśnić jej mechanizm,

zna cechy filmu dokumentalnego i fabularnego,

próbuje wyjaśnić elementy symboliczne dzieła malarskiego,

korzysta z internetu i encyklopedii multimedialnej,

dokonuje wyboru programu telewizyjnego, gry komputerowej, uwzględniając ich
wartości poznawcze, kulturalne, etyczne,

dostrzega cechy karykatury i przejaskrawienia w literaturze i rysunku;
MÓWIENIE

buduje wypowiedź zgodną z tematem, starając się zachować poprawność
kompozycyjną i językową,

podejmuje próby dostosowania modulacji głosu do treści i celu wypowiedzi,

dobiera argumenty odpowiednie do tezy,

podejmuje próby wygłoszenia przemówienia,

uczestniczy w dyskusji, zajmując własne stanowisko i reagując na argumenty
dyskutantów,

tworzy tekst zawierający opis postaci, przedmiotu, krajobrazu i sytuacji,

podejmuje próbę charakterystyki postaci i autocharakterystyki,
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Szczegółowe kryteria oceniania dla klasy II 99

przygotowuje się do wywiadu (stawia pytania i formułuje możliwe odpowiedzi),

wyraża swoje uczucia, posługując się odpowiednim słownictwem,

dostrzega zjawisko brutalności słownej i manipulacji językowej,

w wygłaszanym z pamięci tekście podkreśla głosowo najważniejsze treści utworu,

uczestniczy we wspólnym omówieniu recytacji lub wypowiedzi kolegów;
PISANIE

samodzielnie tworzy plan dłuższej wypowiedzi,

redaguje tekst zgodny z tematem, ze szczególnym uwzględnieniem zasad
logicznej kompozycji,

stosuje akapity,

stara się stosować zasady poprawności językowej, ortograficznej i interpunkcyjnej,

tworzy tekst reklamowy, informacyjny lub o charakterze instrukcji,

uwzględnia w opisie dzieła sztuki podstawową wiedzę dotyczącą czasu jego
powstania,

podejmuje próbę wyjaśnienia w opisie dzieła plastycznego symbolicznego
znaczenia barw, przedmiotów, usytuowania postaci,

charakteryzuje postać literacką lub rzeczywistą, opisując jej przeżycia wewnętrzne,

przedstawia logiczne argumenty w rozprawce na temat lektury,

próbuje napisać autocharakterystykę, list oficjalny na podstawie lektury lub
sytuacji życiowej,

pisze wypowiedź na temat książki, filmu, przedstawienia,

sporządza opis bibliograficzny książki,

relacjonuje wydarzenia, np. z zawodów sportowych,

redaguje dedykację, regulamin;
NAUKA O JĘZYKU

stosuje wiedzę językową w zakresie:
– fonetyki (jako użytkownik języka odwołuje się do elementarnej wiedzy
z zakresu fonetyki oraz zasad poprawnej wymowy),
– słowotwórstwa i słownictwa (zna funkcję formantów słowotwórczych i rozpoznaje
w tekście funkcję wyrazów zdrobniałych, zgrubiałych oraz nacechowanych
emocjonalnie; używa w tekście własnym antonimów i poznanych
związków frazeologicznych; definiuje pojęcia treść i zakres wyrazu; odróżnia
wyrazy abstrakcyjne od konkretnych),
– fleksji (oddziela temat od końcówki w wyrazach odmiennych; wskazuje
w tekście nieosobowe formy czasownika; rozpoznaje i tworzy imiesłowy),
– składni (rozpoznaje w zdaniach podmiot w dopełniaczu; przekształca wypowiedzenie
zawierające podmiot na wypowiedzenie bezpodmiotowe i odwrotnie;
rozpoznaje zdanie złożone podrzędnie podmiotowe i orzecznikowe; klasyfikuje
zdania pojedyncze i złożone oraz równoważniki zdań; zna funkcję składniową
różnych części mowy),
– dostrzega przydatność wyrazów zapożyczonych oraz neologizmów w tekście.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
100 Szczegółowe kryteria oceniania dla klasy II
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który:
SŁUCHANIE

jako aktywny uczestnik sytuacji komunikacyjnej uważnie słucha wypowiedzi
nauczyciela i innych uczniów,

porównuje komunikaty ze względu na cel wypowiedzi, odróżnia informację od
komentarza i oceny,

analizuje treści wysłuchanego wywiadu,

dostrzega w wysłuchanym tekście językowe i pozajęzykowe środki perswazji;
CZYTANIE TEKSTÓW PISANYCH I ODBIÓR INNYCH TEKSTÓW KULTURY

odczytuje teksty na poziomie dosłownym, przenośnym i symbolicznym,

interpretuje głosowo czytany tekst,

samodzielnie określa temat utworu,

posługuje się wyszukanymi cytatami na zadany temat w dłuższej lekturze,

dostrzega cechy satyry w różnych tekstach,

wykorzystuje różne źródła tekstowe w celu zdobycia informacji, m.in. na temat
miejscowych zabytków architektonicznych, obyczajów i typowych elementów
krajobrazu,

nazywa środki artystyczne i analizuje wyodrębnione obrazy poetyckie,

wyróżnia elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze,

posługuje się terminami wiersz stroficzny i ciągły, wiersz bezrymowy i wiersz
wolny,

wskazuje cechy gatunkowe legendy, podania, przypowieści, dziennika i pamiętnika,

rozumie funkcję szyku przestawnego w tekście,

wyjaśnia budowę porównania homeryckiego w tekście poetyckim,

wskazuje na związek treści dzieła i okoliczności jego powstania z biografią
autora,

rozróżnia cechy literatury faktu, powieści autobiograficznej i historycznej,

rozróżnia w tekście charakterystykę bezpośrednią i pośrednią,

uzasadnia obecność narratora wszechwiedzącego w utworze,

omawia budowę noweli (ze szczególnym uwzględnieniem punktu kulminacyjnego
i puenty) oraz dramatu,

uzasadnia działania bohatera literackiego,

wykorzystuje informacje zawarte w słowniku poprawnej polszczyzny i słowniku
frazeologicznym,

wskazuje cechy charakterystyczne dla wywiadu,

odkrywa sens powszechnie znanych prawd filozoficznych i wykorzystuje je
w swoich wypowiedziach,

sprawnie wyszukuje informacje podczas pobieżnego czytania,

oddziela informację od komentarza i oceny, wyjaśnia rolę tytułu i śródtytułu
w artykule prasowym,

wyszukuje językowe i pozajęzykowe środki perswazji oraz rozumie funkcję gry
językowej w reklamie,

odróżnia film dokumentalny od fabularnego,

omawia funkcję ilustracji, podejmuje próbę interpretacji dzieła malarskiego,

omawia cechy karykatury i przejaskrawienia w literaturze i rysunku;
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Szczegółowe kryteria oceniania dla klasy II 101
MÓWIENIE

podejmuje próby oddania sensu wypowiedzi przez odpowiednią modulację
głosu,

porządkuje argumenty według ich ważności,

wygłasza przemówienie według stworzonego wcześniej planu,

aktywnie uczestniczy w dyskusji,

tworzy opis spełniający funkcję użytkową, artystyczną i reklamową,

odróżnia informację od komentarza,

streszcza tekst publicystyczny według przygotowanego wcześniej planu,

charakteryzuje postać rzeczywistą i fikcyjną,

układa autocharakterystykę,

przeprowadza krótki wywiad z postacią fikcyjną,

mówi o swoich uczuciach w sytuacji konfliktowej i symulowanej,

reaguje na brutalność słowną i manipulację językową;
PISANIE

tworzy logiczną i spójną wypowiedź zgodną z tematem, poprawną pod względem
językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym,

układa tekst reklamy, wypowiedź o charakterze informacji, komentarza,

w opisie dzieła sztuki posługuje się informacją o czasie jego powstania,

opisuje dzieło plastyczne ze szczególnym uwzględnieniem symbolicznego sensu
barw, przedmiotów, usytuowania postaci,

redagując opowiadanie twórcze, stara się odwołać do realiów epoki, w której się
rozgrywa akcja utworu,

charakteryzuje postać literacką, stosuje opis jej przeżyć wewnętrznych i wyjaśnia
motywy postępowania bohatera,

stosując odpowiednie słownictwo, redaguje rozprawkę na tematy związane
z lekturą, autocharakterystykę, list oficjalny, kartkę z pamiętnika (dziennika),
sprawozdanie, np. z zawodów sportowych, streszczenie,

omawia pisemnie książkę, film, przedstawienie;
NAUKA O JĘZYKU

umiejętnie stosuje wiedzę językową w zakresie:
– fonetyki (jako użytkownik języka wykorzystuje wiedzę z zakresu fonetyki; stara
się stosować zasady poprawnej wymowy),
– słowotwórstwa i słownictwa (określa funkcje formantów słowotwórczych; stara
się poprawnie zapisywać przedrostki wez-, wz-, wes-, ws-, z-, s-, ś- i przyrostki
-ctwo, -dztwo, -stwo, -dzki, -cki; omawia budowę wyrazów złożonych; posługuje
się w tekście własnym zdrobnieniami, zgrubieniami, wyrazami nacechowanymi
emocjonalnie, antonimami, związkami frazeologicznymi; omawia zależność
między treścią a zakresem wyrazów; wzbogaca wypowiedzi o wyrazy abstrakcyjne
i konkretne),
– fleksji (wskazuje oboczności i tematy oboczne; zauważa różnice między
fleksyjnymi i słowotwórczymi cząstkami budowy wyrazów; rozpoznaje funkcję
składniową różnych części mowy),
– składni (buduje zdania z podmiotem w dopełniaczu; przekształca wypowiedzenie
zawierające podmiot na wypowiedzenie bezpodmiotowe i odwrotnie;
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
102 Szczegółowe kryteria oceniania dla klasy II
buduje zdania złożone podrzędnie podmiotowe i bezpodmiotowe; przekształca
wypowiedzenia – zdanie pojedyncze na równoważnik, pojedyncze na złożone,
mowę zależną na niezależną),
– wyjaśnia znaczenie często używanych zapożyczeń; omawia okoliczności zapożyczania
wyrazów z innych języków oraz tworzenia neologizmów.
Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który:
SŁUCHANIE

uczestnicząc w sytuacji komunikacyjnej, uważnie słucha wypowiedzi jej uczestników,
rozpoznaje intencję nadawcy i funkcję komunikatu,

klasyfikuje komunikaty (informacja, komentarz, ocena) ze względu na cel
wypowiedzi i odpowiednio wykorzystuje ich treści,

wyciąga wnioski i uogólnia na podstawie informacji pozyskanych z wysłuchanego
wywiadu,

dostrzega w wysłuchanym tekście językowe i pozajęzykowe środki perswazji oraz
ocenia ich wymiar etyczny;
CZYTANIE TEKSTÓW PISANYCH I ODBIÓR INNYCH TEKSTÓW KULTURY

analizuje sens dosłowny, przenośny i symboliczny utworu,

interpretuje głosowo treści dosłowne i przenośne tekstu, stosując odpowiednią
intonację zdaniową i poprawną artykulację,

posługuje się terminem satyra, legenda, podanie, przypowieść, dziennik, pamiętnik
i określa ich cechy gatunkowe w utworze,

poszukuje i porządkuje informacje na podstawie różnych źródeł tekstowych,

określa funkcje środków artystycznych i interpretuje wyodrębnione obrazy
poetyckie,

analizuje elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze,

definiuje terminy wiersz stroficzny, ciągły, bezrymowy, wolny,

dokonuje analizy składniowej tekstu poetyckiego, w której dostrzega m.in.
funkcje szyku przestawnego,

wyjaśnia funkcję porównania homeryckiego w tekście poetyckim,

analizując sens utworu, wykorzystuje zależność treści dzieła z okolicznościami
jego powstania i biografią autora,

analizuje utwory należące do literatury faktu, rozpoznaje cechy powieści
autobiograficznej i historycznej,

opisując bohatera literackiego, wykorzystuje informacje zawarte we fragmentach
stanowiących charakterystykę bezpośrednią oraz spostrzeżenia i uogólnienia
wynikające z analizy fragmentów stanowiących charakterystykę pośrednią,

motywuje postępowanie bohatera literackiego oraz postaci rzeczywistej,

analizuje budowę noweli, dramatu,

korzystając ze słowników (w szczególności ze słownika poprawnej polszczyzny
i słownika frazeologicznego), wzbogaca swoje słownictwo oraz wykazuje dbałość
o poprawność językową swoich wypowiedzi,

wyjaśnia uniwersalną wartość prawd filozoficznych, ilustrując je odpowiednimi
przykładami,

analizuje funkcję językową i pozajęzykową środków perswazji oraz gry językowej
w reklamie,
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
Szczegółowe kryteria oceniania dla klasy II 103

interpretuje symboliczne znaczenia ilustracji i dzieła malarskiego,

analizuje cechy karykatury i przejaskrawienia w literaturze i rysunku;
MÓWIENIE

posługuje się modulacją głosu w celu nadania wypowiedzi odpowiedniego tonu
(np. uroczystego, parodystycznego, szyderczego),

tworzy logiczną argumentację do tezy,

wygłaszając przemówienie, stosuje odpowiednie figury retoryczne,

jako aktywny uczestnik dyskusji wyraża swój stosunek do przedstawianych treści,
nawiązuje do wypowiedzi przedmówców, przedstawia wnioski,

posługuje się obiektywną informacją, komentuje i ocenia,

charakteryzując postać rzeczywistą lub fikcyjną (układając autocharakterystykę),
stosuje bogate słownictwo oceniające, stara się przedstawić bohatera w jak
najpełniejszy sposób, np. przez wyjaśnienie motywów postępowania, opis jego
przeżyć itp.,

w przeprowadzanym wywiadzie stawia pytania ewokujące obszerne, bogate
w informacje odpowiedzi,

opisuje i wyjaśnia swoje uczucia w różnych sytuacjach, zwłaszcza konfliktowych,

interpretuje głosowo tekst wygłaszany z pamięci, omawia recytację i wypowiedzi
kolegów z uwzględnieniem zawartości merytorycznej, poprawności językowej
i artykulacyjnej;
PISANIE

buduje logiczną i spójną wypowiedź zgodną z tematem, ze szczególną dbałością
o poprawność językową, ortograficzną i interpunkcyjną,

opisując dzieło sztuki, analizuje i interpretuje jego treści symboliczne oraz
uwzględnia czas powstania,

w redagowanym opowiadaniu twórczym dba o realia epoki, w której się
toczy akcja, dzięki świadomemu wprowadzeniu odpowiednich elementów świata
przedstawionego,

wykorzystuje opis przeżyć wewnętrznych w charakterystyce postaci literackiej
w celu wyjaśnienia jej postaw, podejmowanych decyzji, zachowań,

recenzuje książkę, film, przedstawienie teatralne, posługując się słownictwem
charakterystycznym dla danej dziedziny kultury,

redaguje przemówienie na tematy związane z lekturą i dotyczące sytuacji
życiowych, świadomie stosując wybrane figury retoryczne;
NAUKA O JĘZYKU

sprawnie stosuje wiedzę językową w zakresie:
– fonetyki (świadomie wykorzystuje wiedzę z fonetyki; dba o poprawną wymowę;
unika błędnych uproszczeń wyrazowych oraz hiperpoprawności),
– słowotwórstwa i słownictwa (klasyfikuje formanty słowotwórcze według ich
funkcji; celowo wzbogaca swoje wypowiedzi o wyrazy zdrobniałe, zgrubiałe
i wyrazy nacechowane emocjonalnie oraz antonimy; poprawnie zapisuje
przedrostki i przyrostki oraz używa łącznika w wyrazach złożonych; analizuje
zależności między treścią a zakresem wyrazów),
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
104 Szczegółowe kryteria oceniania dla klasy II
– fleksji (analizuje budowę fleksyjną i słowotwórczą wyrazu; buduje poprawne
wypowiedzi, odwołując się do wiedzy z zakresu funkcji składniowych różnych
części mowy),
– składni (tworzy teksty różnorodne pod względem składniowym; dzięki przekształceniom
składniowym wypowiedzeń unika powtórzeń i błędów stylistycznych),
– jako świadomy użytkownik języka wzbogaca słownictwo o niezbędne zapożyczenia
i neologizmy; wyjaśnia okoliczności zapożyczania wyrazów i mechanizmy
tworzenia neologizmów; ocenia ich przydatność w języku.
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę
bardzo dobrą, a ponadto przejawia umiejętności pozaprogramowe w zakresie
przykładowo podanych zagadnień:
SŁUCHANIE

samodzielnie analizuje i interpretuje słuchany tekst pod względem celu wypowiedzi,
środków perswazji oraz zabiegów artystycznych,

sporządza notatki, uczestnicząc w sytuacji komunikacyjnej jako odbiorca wypowiedzi;
wykorzystuje je w nowych sytuacjach komunikacyjnych;
CZYTANIE TEKSTÓW PISANYCH I ODBIÓR INNYCH TEKSTÓW KULTURY

czyta, samodzielnie analizuje i interpretuje różne teksty literackie oraz inne teksty
kultury, uwzględniając ich znaczenie metaforyczne i symboliczne, konteksty
interpretacyjne oraz intencję nadawcy wypowiedzi,

posługuje się różnymi źródłami informacji, a zwłaszcza treściami przekazu
medialnego;
MÓWIENIE

świadomie uczestniczy w różnych sytuacjach komunikacyjnych jako dyskutant,
prowadzący dyskusję, przeprowadzający wywiad, wygłaszający przemówienie
lub referat; przedstawia rzeczowe argumenty i wnioski,

wykazuje się oryginalnością interpretacji głosowej tekstu prozatorskiego lub
poetyckiego wygłaszanego z pamięci,

krytycznie i rzeczowo oceniając wypowiedzi własne i innych, przejawia szczególną
dbałość o kulturę słowa;
PISANIE

sprawnie redaguje teksty z zachowaniem cech gatunkowych różnych typów
wypowiedzi, dbając o poprawność zapisu, bezbłędność językową i stylistyczną,

podejmuje próby własnej twórczości literackiej;
NAUKA O JĘZYKU

świadomie stosuje wiedzę w zakresie treści przewidzianych programem i wykraczających
poza program nauczania fonetyki, słowotwórstwa, fleksji, składni oraz
wiedzy o języku jako tworze społecznym,

samodzielnie poszerza wiedzę językową, korzystając z różnych źródeł informacji.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl