TEST SPRAWDZAJĄCY WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI

UCZNIÓW KLAS III GIMNAZJALNYCH

 

„O grzeczności…”

 

Droga Uczennico, Drogi Uczniu!

Proponuję Ci wykonanie zadań testowych podobnych do tych, które będziesz wykonywał(-a) podczas sprawdzianu kończącego edukację w gimnazjum. Test ten sprawdza wiadomości i umiejętności historyczno- i teoretycznoliterackie oraz językowe.

Polecenia czytaj i wykonuj uważnie. W zadaniach wielokrotnego wyboru tylko jedna odpowiedź jest poprawna. Nie używaj korektora. Jeśli się pomyliłeś, przekreśl niewłaściwą odpowiedź i zaznacz ponownie poprawną. Przy każdym zadaniu oznaczona jest ilość punktów przewidziana za pełną i poprawną odpowiedź.

Życzę Ci powodzenia!

 

 TEKST I:

 

 „ Grzeczność polska miała swoje całkiem rodzinne formułki (…) Czuli to także wielcy panowie i to nawet jeszcze w połowie XVII wieku. Młodzi Sobiescy dla europejskiego poloru wyjeżdżają za granicę, ale jak się mają zachować ze starszymi i znaczniejszymi, jak się mają kłaniać i tańcować, tego się uczą w Krakowie. (…) Mają się strzec pychy (…). W gospodzie swojej niech każdemu, czy to panięciu, czy szlachcicowi, który ich nawiedzać będzie, „prawą rękę i pierwsze miejsce dadzą, przeciwko każdemu aż do drzwi niechaj wychodzą i każdego więc aż do drzwi niechaj wyprowadzają”.

 Wszystkie zalety towarzyskie: uprzejmość, wesołość, nieusuwanie się od (życzliwości) sąsiedzkiej i przyjacielskiej, a przede wszystkim gościnność, obejmowano w dawnej Polsce słowem „ludzkość”.

 Jednego wszakże brakowało w życiu towarzyskim, choć go zapewne nie brakło w kodeksie grzeczności, a to panowania nad sobą. (…)

 Obok tej całej „ludzkości”, obok hojnie rozwiniętych form w obyczaju i języku towarzyskim spotykamy niepohamowaną porywczość, nagłe folgowanie pierwszemu uniesieniu, grubą rubaszność słowa. Krótka droga od komplementu do przymówki, jeszcze krótsza od przymówki do szabli.

 ( W. Łoziński „Życie polskie w dawnych wiekach”)

 

1. Młodzi Sobiescy mieli się strzec „pychy”. Która z poniżej przytoczonych grup wyrazowych tłumaczy znaczenie tego słowa ? 

 a) zarozumialstwo, wywyższanie się, buta

 b) podłość, kłamliwość, przebiegłość

 c) uległość, przychylność, życzliwość   (1 pkt)

 

2. Gdzie uczyli się podstawowych zasad dobrego zachowania (m.in. szacunku wobec starszych) bracia Sobiescy?

 a) w gospodzie

 b) w Krakowie

 c) za granicą           (1 pkt)

 

3. Nazwij trzy spośród wymienionych w tekście polskich zasad grzecznościowych:

 -. ………………………………………….

 -. ………………………………………… -. …………………………………………. (1 pkt)

 

4. Wytłumacz, jak rozumiesz ostatnie zdanie tekstu:

 ………………………………………………………………………………… (1 pkt)

 

5. Która z poniższych informacji dotyczy nazwiska Sobieski ? (1 pkt)

 a) Król Polski i Litwy; pokonał Krzyżaków pod Grunwaldem

 b) Król Polski; pokonał Turków pod Wiedniem

 c) Król Polski, który „zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”       (1 pkt)

 

 

TEKST II:

 

 „Dano trzecią potrawę. Wtem pan Podkomorzy,

 Wlawszy kropelkę wina w szklankę panny Róży,

 A młodszej przysunąwszy z talerzem ogórki,

 Rzekł: „Muszę ja wam służyć, moje panny córki,

 Choć stary i niezgrabny”. Zatem się rzuciło

 Kilku młodych od stołu i pannom służyło.

 Sędzia, z boku rzuciwszy wzrok na Tadeusza

 I poprawiwszy nieco wyloty kontusza,

 Nalał węgrzyna i rzekł: „Dziś, nowym zwyczajem,

 My na naukę młodzież do stolicy dajem

 I nie przeczym, że nasi synowie i wnuki

 Mają od starych więcej książkowej nauki;

 Ale co dzień postrzegam, jak młódź cierpi na tem,

 Że nie ma szkół uczących żyć z ludźmi i światem.”

 

6. Powyższy tekst pochodzi z utworu:  (1 pkt)

 a) „Pan Podstoli” Ignacego Krasickiego

 b) „Pan Wołodyjowski” Henryka Sienkiewicza

 c) „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza

 

 

 

7. Wypowiedź Podkomorzego zredaguj w mowie zależnej:

 ………………………………………………………………………………….

 ………………………………………………………………………………….

 ………………………………………………………………………………….

 ………………………………………………………………………....     (1 pkt)

 

8. Wypisz z tekstu dwa imiesłowy i nazwij je:

 ……………………………………………………………………………

 …………………………………………………………………………… (1 pkt)

 

9. Wypisz z tekstu zdanie z przerzutnią:

 ………………………………………………………………………….

 ……………………………………………………………………......... (1 pkt)

 

10. Uzupełnij luki w tekście: 

 Z uwagi na stałą liczbę sylab w wersach wiersz powyższy jest przykładem …………………………………..  W utworze dostrzegam rymy: ………………… , ……………………… i ……………………. ….. .                 (2 pkt.)

 

 

11. Wypisz z tekstu dwa wyrazy będące przykładami archaizmów; wyjaśnij ich znaczenie lub zapisz formę współczesną: 

 - ………………………………………………………………………………

 - ………………………………………………………………………………      (2 pkt.)

 

12. Podkomorzego oburzyła opieszałość młodych mężczyzn wobec dam.

 Napisz, jak nie wypada zachowywać się mężczyznom wobec kobiet także  w czasach współczesnych:  

 - ……………………………………………………………………………….

 - ……………………………………………………………………………….

 - ……………………………………………………………………………….

 - ……………………………………………………………………………….

 - ……………………………………………………………………………….     (2 pkt.)

 

13. Spośród wymienionych poniżej wyrazów wypisz te, które są synonimami słowa „uprzejmy”: 

 bohaterski, rycerski, sprawiedliwy, szarmancki, pracowity, uczynny

 ……………………………………………………………………………..          (1 pkt)

 

14. Wyjaśnij znaczenie wyrazu: „rycerski”:      

dosłowne - ……………………………………………………………….

przenośne - ……………………………………………………………….          (2 pkt.)

 

 

15. Które zdanie zawiera fałszywą informację:                       

 a) Epopeja narodowa to utwór, z którego pochodzi powyższy tekst.

 b) Epopeja narodowa ukazuje społeczeństwo w ważnym momencie historycznym.

 c) Epopeja narodowa zawiera dokładny opis jednej klasy społecznej.     (1 pkt)

 

 

16. Dokończ przysłowia:              

 a) „Gość w dom, …………………………………………………………”

 b) „Nie czyń drugiemu, ………………………………………………….”        (2 pkt.)

 

 

TEKST III:

 

 „Kochani ludożercy

 nie patrzcie wilkiem

 na człowieka

 który pyta o wolne miejsce w przedziale kolejowym (…)

 nie depczcie słabszych

 nie zgrzytajcie zębami”

                                          (T.Różewicz „List do ludożerców”)

 

 

17. Tadeusz Różewicz nazwał adresatów swojego wiersza „ludożercami”, bo: 

 a) Należą do prymitywnych plemion i zjadają ludzi.

 b) Myślą tylko o sobie i nie zważają na dobro innego człowieka.

 c) Hodują wilki i przewożą je w przedziale kolejowym.         (1 pkt)

 

18. Wypisz z wiersza po jednym przykładzie:

 przenośni …………………………………………………………...

 epitetu ……………………………………………………………....

 apostrofy ……………………………………………………………       (3 pkt.)

 

19. Przyporządkuj związki wyrazowe odpowiednim znaczeniom:

 a) „zgrzytać zębami”

 b) „patrzeć na kogoś wilkiem”

 c) „ostrzyć sobie na kogoś zęby”

 d) „wbijać komuś szpilki”

 - złościć się ……………….

 - dokuczać, robić komuś przykrości ………

 - spoglądać wrogo, nieprzyjaźnie …………

 - planować niegodziwość ………. (2 pkt.)

 

20. Wypisz z tekstu wyraz z upodobnieniem dźwięczności; podkreśl głoski, między którymi zachodzi upodobnienie i zaznacz strzałką jego kierunek: …………………………………………………………… (1 pkt)

 

21. Wyraz „ludożercy” jest przykładem:

 a) zrostu

 b) złożenia

 c) zestawienia (1 pkt)

 

22. Sędzia stwierdził: „(młodzież) cierpi na tem, że nie ma szkół uczących żyć z ludźmi i światem”. Zredaguj rozprawkę, w której uzasadnisz bądź obalisz jego pogląd.

(objętość pracy: 1 strona)

........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

 

 

 

 

 

                                        

RAZEM: 10 punktów za 22 zadania

 

Punktacja ogólna:

100% – 96%    cel.

95% – 81%      bdb.

80 % – 66%     db.

65% – 50%      dst.

49% – 30%      dop.

poniżej             ndst.

 

ODPOWIEDZI:

1)      a

2)      b

3)      Uprzejmość, życzliwość, wesołość, szacunek dla starszych, gościnność, skromność, ustępowanie miejsca przybyłym.

4)      W krótkim czasie uprzejma rozmowa mogła się przekształcić w kłótnię, a następnie w pojedynek.

5)      b

6)      c

7)      Podkomorzy rzekł (powiedział), że musi służyć swoim pannom córkom, choć (jest) stary i niezgrabny.

8)      wlawszy – przysłówkowy uprzedni

przysunąwszy – przysłówkowy uprzedni

rzuciwszy – przysłówkowy uprzedni

poprawiwszy – przysłówkowy uprzedni

uczących – przymiotnikowy czynny

9)       „Zatem się rzuciło kilku młodych od stołu i pannom służyło.”

 „Dziś, nowym zwyczajem, my na naukę młodzież do stolicy dajem.”

10)    sylabowca lub wiersza sylabicznego; parzyste (sąsiadujące),    dokładne, żeńskie

11)    podkomorzy – dawny urząd, stanowisko państwowe

kontusz – część męskiego stroju

dajem – dajemy

przeczym – przeczymy

młódź – młodzież

na tem – na tym

12)   -siedzieć w obecności stojących kobiet

-nie wyręczyć w dźwiganiu ciężarów

-nie pomóc w ciężkiej fizycznie pracy

-wyprzedzać w przejściach, drzwiach

-spóźniać się na spotkanie

-nie odprowadzić do domu po spotkaniu

-zachowywać się grubiańsko, wulgarnie (tak w obecności kobiet, jak i mężczyzn)

13)    rycerski, szarmancki, uczynny

14)    -żołnierski, wojenny, waleczny

 -uprzejmy, opiekuńczy, elegancki, szlachetny

15)    c

16)    „Gość w dom, Bóg w dom”

„Nie czyń drugiemu, co tobie niemiłe”

17)    b

18)    „nie patrzcie wilkiem na człowieka”

„wolne (miejsce)”, „(przedział) kolejowy”

„Kochani ludożercy”

19)    złościć się …a

dokuczać, robić komuś przykrość …d

spoglądać wrogo, nieprzyjaźnie …b

planować niegodziwość …niegodziwość

20)    patrzcie; przedziale; słabszy

21)    b

22)    Kryteria oceny dłuższej wypowiedzi:

―      zgodność całego tekstu z tematem

―      trafne argumentowanie

―      komentowanie i rozwijanie argumentów

―      właściwe wnioskowanie

―      trójdzielna budowa

―      spójność tekstu i logiczne uporządkowanie treści

―      poprawność językowa (dopuszczalne 2 błędy)

―      poprawność ortograficzna (dopuszczalny 1 błąd)

―      poprawność interpunkcyjna (dopuszczalne 3 błędy)

 estetyka zapisu; oryginalność pracy